بهینه‌سازی روش کچرز برای استخراج آفت‌کش‌ها و متابولیت‌های آن‌ها در نمونه‌های پسته

پژوهشگران پژوهشکده صنایع غذایی و کشاورزی روش کچرز اصلاح شده‌ی کارایی را برای استخراج همزمان 3 آفت‌کش به همراه متابولیت‌های آن‌ها در پسته با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع-اسپکترومتری جرمی متوالی (LC-MS/MS) توسعه و معتبرسازی کردند.
پژوهشگران پژوهشکده صنایع غذایی و کشاورزی روش کچرز اصلاح شده‌ی کارایی را برای استخراج همزمان 3 آفت‌کش شامل: اسپیرو تترامات، استامی پراید و ایمیدا کلوپراید به همراه متابولیت‌های آن‌ها در پسته با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع-اسپکترومتری جرمی متوالی (LC-MS/MS) توسعه و معتبرسازی کردند. در این پژوهش، مجریان طرح رویا نوربخش رییس آزمایشگاه مرجع مواد غذایی و محمد فرجی عضو هیأت علمی پژوهشکده صنایع غذایی و کشاورزی، ابتدا آنالیت‌ها را جداسازی و سپس پارامترهای اسپکترومتر جرمی مانند تعیین الگوی شکست و انتقالات جرمی اولیه و تاییدی را ارزیابی نمودند. در ادامه پارامترهای اعتبار سنجی روش، شامل: گستره خطی، ضریب همبستگی، حد تشخیص، حد کمی، اثر بافت، دقت و صحت روش بر روی نمونه‌های اسپایک شده بافت شاهد پسته مورد بررسی قرار گرفت و نهایتاً آنالیز نمونه‌های پسته سم‌پاشی‌شده انجام شد. از ویژگی‌های مهم این روش حد تشخیص پایین و اثر بافت ناچیز می‌باشد که امکان آنالیز مقادیر بسیار کمِ آفت‌کش‌ها و متابولیت‌های آن‌ها را در بافت پیچیده‌ای مانند پسته فراهم می‌کند. یکی از دستاورد‌های بسیار مهم این طرح، تعیین بیشینه حد مجاز (MRL) این 3 سم در پسته می‌باشد که از تجزیه و تحلیل نتایج به‌دست‌آمد. شایان ذکر است که در صورت تصویب این حدود مجاز در کمیسیون کدکس غذایی بین‌المللی، بیشینه حد مجاز این سموم به حد مطلوبی ارتقاء خواهد‌یافت که این موضوع موجبات تسهیل صادرات پسته ایران را فراهم خواهد نمود.    
اتحادیه اروپا در سال 2008 کنترل رسمی باقیمانده آفت‌کش‌ها در محصولات غذایی و کشاورزی تولید‌شده در کشورهای عضو و وارداتی به کشورهای عضو را اجباری اعلام‌نموده‌است. به همین منظور برای آن دسته از محصولات و فرآورده‌هایی که تولید کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌باشند؛ بر اساس مطالعات نظارت شده مزرعه‌ای و ارزیابی ریسک، حدود مجازی را برای آفت‌کش‌ها تعیین نموده و برای سایر سمومی که در محصولات استفاده می‌شوند ولی ارزیابی ریسک برای آن‌ها انجام نشده‌است، حد مجاز پایه 10 میکروگرم در کیلوگرم محصول را اعلام نموده است. از آنجا که مهمترین بازار هدف برای صادرات پسته ایران، کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌باشند و با توجه به نبود اطلاعات مزرعه‌ای در خصوص آفت‌کش‌های توصیه شده در پسته، اتحادیه اروپا این حدود را برابر با حد پایه (10 میکروگرم در کیلوگرم پسته) منظور کرده‌است. در همین رابطه، جمهوری اسلامی ایران انجام عملیات نظارت‌شده مزرعه‌ای برای 3 آفت کش اسپیرو تترامات، استامی پراید و ایمیدا کلوپراید را به کمیته  CCPR پیشنهاد کرد. کمیته CCPR  نیز در چهل و چهارمین اجلاس خود در شانگهای چین در ماه می 2012 تعیین بیشینه حد مجاز این آفت‌کش را در فهرست اولویت‌بندی سال 2014 مورد پذیرش قرارداد و پس از تصویب در کمیسیون کدکس غذایی بین‌المللی، این پروژه به جمهوری اسلامی ایران واگذار گردید. در این راستا، با توجه به اینکه انجام طرح نیاز به ایجاد شرایط خوب کشاورزی و کاربرد آفت‌کش‌های مذکور در فواصل توصیه شده توسط سازمان حفظ نباتات بر روی درختان پسته و همچنین نمونه‌برداری طبق پروتکل FAO و سپس آزمون نمونه‌های پسته داشت، مقرر گردید اجرای پروژه به صورت دو طرح تحقیقاتی مکمل و بین بخشی توسط سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی برای بخش مطالعات و عملیات مزرعه‌ای و سازمان ملی استاندارد- پژوهشگاه استاندارد برای بخش آنالیز نمونه‌ها و تحلیل داده‌های آن‌ها، صورت پذیرد.
آزمایشات مزرعه‌ای در 4 منطقه با شرایط آب و هوایی مختلف شامل کرمان (دو منطقه)، قزوین، و قم اجرا شد. در هر یک از مناطق مورد مطالعه حداقل 4 درخت برای هر کرت و در مجاورت پلات‌های آزمایش در هر منطقه یک شاهد (بدون آفت کش پاشی) در نظر گرفته‌شد به طوری که تمام عملیات داشت و برداشت در شاهد، مشابه تیمار بود. آفت‌کش‌پاشی با ایمیداکلوپراید و استامی پراید 3 مرتبه و اسپیروتترامات یک مرتبه در زمان‌های تعیین شده و بر‌اساس شرایط گپ کشور (حداکثر میزان توصیه‌شده و حداقل دوره کارنس) انجام شد. در مجموع 194 نمونه جمع‌آوری و برای انجام آزمون اندازه‌گیری باقیمانده 3 آفت‌کش استامی پراید، اسپیروتترامات و ایمداکلوپراید و متابولیت‌های مربوطه به آزمایشگاه نظارت بر استاندارد و ضوابط بهداشت انسانی ارسال گردید.
لازم به ذکر است نتایج این بخش از این طرح ملی در مجله معتبر Food Chemistry  با ضریب تأثیر 4.529 منتشر شده‌است که در حال حاضر براساس گزارش اخیر Elsevier از مقالات پربیننده این مجله می‌باشد.

۱۰ مهر ۱۳۹۶ ۰۶:۰۴
00F9FCB5-5D74-41B8-88A9-A800009DD4E8 |
تعداد بازدید : ۱,۳۶۷